Hướng Dẫn Xử Lý Phèn Trong Ao Nuôi Cá Hiệu Quả Nhất

Phèn là tác nhân gây hại nghiêm trọng trong ao nuôi cá, khiến pH giảm, cá chậm lớn, dễ nhiễm bệnh. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân và cách xử lý phèn hiệu quả, tiết kiệm chi phí, nâng cao năng suất nuôi trồng thủy sản.

Xử lý phèn trong ao nuôi cá là gì?

Xử lý phèn trong ao nuôi cá là quá trình loại bỏ hoặc giảm thiểu các hợp chất có hại như sắt (Fe), nhôm (Al), sunfat (SO₄) và các axit hữu cơ tích tụ trong môi trường nước. Đây là bước rất quan trọng trong quy trình cải tạo và quản lý ao nuôi, đặc biệt ở những vùng đất phèn như đồng bằng sông Cửu Long.

Phèn làm giảm pH nước, khiến cá bị stress, chậm phát triển, dễ mắc bệnh, thậm chí chết hàng loạt nếu không được xử lý kịp thời.

Nguyên nhân ao nuôi cá bị nhiễm phèn

Có nhiều nguyên nhân khiến ao nuôi cá bị nhiễm phèn, bao gồm:

• Đào ao trên đất phèn tiềm tàng: Khi đào sâu, lớp đất chứa sunfat sắt (FeS₂) bị lộ ra và phản ứng với oxi sinh ra axit sulfuric.
• Nước mưa rửa trôi phèn từ bờ ao: Mưa kéo theo axit từ lớp đất mặt xuống ao.
• Sử dụng nước giếng khoan chưa xử lý: Nhiều nguồn nước ngầm chứa phèn, kim loại nặng và các khoáng chất không phù hợp cho thủy sản.
• Phơi đáy ao không đúng cách: Khi phơi khô, pyrit (FeS₂) bị oxy hóa và sinh ra axit mạnh gây nhiễm phèn nghiêm trọng.

Tác hại của phèn đối với cá nuôi

Phèn trong ao nuôi cá gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng:

• Giảm pH nước: Làm môi trường axit hóa, ảnh hưởng đến hô hấp và khả năng miễn dịch của cá.
• Tăng độc tính kim loại: Fe³⁺ và Al³⁺ khi ở nồng độ cao sẽ phá hủy mang cá và nội tạng.
  Gây stress, chậm lớn: Cá giảm ăn, kém tăng trưởng và dễ nhiễm bệnh như nấm, ký sinh trùng.
• Ảnh hưởng hệ vi sinh: Phèn tiêu diệt lợi khuẩn trong nước, tạo điều kiện cho vi khuẩn gây bệnh phát triển.

Cách nhận biết ao nuôi bị nhiễm phèn

Một số dấu hiệu cho thấy ao của bạn có thể bị nhiễm phèn:

• Nước ao có màu vàng nhạt, đỏ gạch hoặc đen xám.
• Độ pH thấp dưới 6, đặc biệt sau những cơn mưa lớn.
• Cá nổi đầu vào sáng sớm, kém ăn hoặc bỏ ăn.
• Cá bị lở loét, tụ máu, hư mang.

→ Cần đo pH nước ao định kỳ bằng máy đo hoặc giấy quỳ tím.

Các phương pháp xử lý phèn trong ao nuôi cá hiệu quả

Xử lý phèn bằng vôi

Đây là phương pháp phổ biến, đơn giản, chi phí thấp:

• Vôi nông nghiệp (CaO hoặc Ca(OH)₂): Dùng 10–20 kg/1.000 m² ao khi cải tạo, giúp trung hòa axit và tăng pH.
• Vôi Dolomite (CaMg(CO₃)₂): Bổ sung 1,5–2 kg/100 m³ nước ao, giúp ổn định pH, bổ sung canxi – magie cần thiết cho cá.

Lưu ý: Rải vôi đều vào buổi sáng nắng, tránh khi trời mưa hoặc nhiệt độ thấp.

Sử dụng hóa chất trung hòa phèn

• EDTA (Ethylenediaminetetraacetic Acid): Liều dùng 1–2 kg/1.000 m³ nước để kết tủa sắt, nhôm và kim loại nặng.
• Lân supe (Superphosphate): 3–5 kg/1.000 m² để tạo kết tủa và thúc đẩy phát triển tảo có lợi.

Cảnh báo: Sử dụng hóa chất cần đúng liều lượng, tránh làm ô nhiễm nước thứ cấp.

Dùng chế phẩm vi sinh

Vi sinh giúp phân giải chất hữu cơ, giảm H₂S, ổn định pH và cải thiện hệ sinh thái ao:

• Vi sinh xử lý nước: Dạng bột hoặc lỏng, có chứa Bacillus, Nitrosomonas, Nitrobacter.
• Liều dùng: 1 lít chế phẩm/1.000 m³ nước, định kỳ 7–10 ngày/lần.

Thay nước định kỳ

• Xả bớt 20–30% nước đáy ao mỗi 7–10 ngày, sau đó bơm nước sạch vào.
• Tránh xả nước khi trời mưa hoặc ngay sau khi sử dụng hóa chất.

Cải tạo ao đúng kỹ thuật

• Không phơi đáy ao quá khô, tránh oxy hóa pyrit.
• Cày xới đáy ao, rải vôi và phơi nắng nhẹ 5–7 ngày.
• Trồng cây xanh quanh bờ ao để hạn chế rửa trôi phèn.

Lưu ý gì khi xử lý phèn trong ao nuôi cá

• Đo pH mỗi ngày, đặc biệt là sáng sớm và sau mưa.
• Không sử dụng thuốc tùy tiện, phải theo chỉ dẫn kỹ thuật.
• Chọn giống cá khỏe mạnh, thích nghi với điều kiện pH thấp nếu ao chưa xử lý triệt để.
• Tăng cường sục khí để cải thiện oxy và hỗ trợ vi sinh hoạt động tốt.

Kết luận

Xử lý phèn trong ao nuôi cá là yếu tố quyết định đến sự thành công của vụ nuôi. Nếu không kiểm soát tốt nguồn nước và độ pH, rủi ro hao hụt, bệnh tật sẽ rất cao. Việc áp dụng đồng bộ các biện pháp như cải tạo ao đúng cách, sử dụng vôi, vi sinh và quản lý nước hiệu quả sẽ giúp người nuôi tạo dựng một môi trường ao nuôi ổn định, an toàn, bền vững.

Thông tin liên hệ:

Website: www.thienhaxanh.com.vn

Hotline: 0914.918.599

Email: hangmt1809@gmail.com

Địa chỉ: Số 24/18 đường TX 52, KP4, P. Thạnh Xuân, Quận 12, TP. HCM