Thức ăn chăn nuôi lợn là một trong những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế và sức khỏe của lợn. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách chọn, ủ, trộn và sử dụng thức ăn chăn nuôi lợn một cách khoa học và hiệu quả. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu về các loại thức ăn chăn nuôi lợn, cách ủ thức ăn, công thức trộn thức ăn cho lợn phù hợp với từng giai đoạn sinh trưởng và sinh sản của lợn, cũng như ảnh hưởng của thức ăn chăn nuôi lợn đến sức khỏe lợn.

Giới thiệu về tầm quan trọng của thức ăn chăn nuôi lợn

Thức ăn chăn nuôi lợn phải đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng, cân bằng dinh dưỡng, phù hợp với từng giai đoạn sinh trưởng và sinh sản của lợn. Thức ăn chăn nuôi lợn tốt giúp lợn mau lớn, nâng cao phẩm chất quầy thịt, giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong, tiết kiệm chi phí sản xuất và bảo vệ môi trường. Theo Cục Chăn nuôi, chi phí thức ăn chiếm khoảng 70-80% tổng chi phí sản xuất heo thịt. Do đó, việc áp dụng công nghệ để tự phối trộn thức ăn từ các nguyên liệu sẵn có tại địa phương, sử dụng các loại thức ăn thảo dược, chế phẩm sinh học trong khẩu phần ăn của lợn là những biện pháp hữu hiệu để giảm giá thành và nâng cao chất lượng sản phẩm. Ngoài ra, việc tuân thủ các quy trình chăn nuôi an toàn sinh học, không sử dụng thức ăn thừa hoặc bị nhiễm bệnh cho lợn cũng là cách phòng ngừa và kiểm soát các bệnh dịch nguy hiểm như dịch tả lợn châu Phi.

Các loại thức ăn chăn nuôi lợn tốt nhất

Thức ăn dành cho lợn phải có đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự sinh trưởng, phát triển và sinh sản của lợn, đồng thời có tính thèm ăn cao, dễ tiêu hóa và không gây hại cho sức khỏe lợn. Một số loại thức ăn chăn nuôi lợn có thể kể đến như sau:

• Thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh: Đây là loại thức ăn được sản xuất dành riêng cho lợn, có chứa các thành phần như bột ngô, cám gạo, bột sắn, bột cá, đậm đặc, khô dầu, phụ gia… với tỷ lệ phù hợp với từng giai đoạn của lợn. Thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh có độ dinh dưỡng cao, khoảng 20-22% protein thô và 3.200 Kcal/kg năng lượng trao đổi. Thức ăn này có thể mua sẵn hoặc tự phối trộn tại trang trại.
• Bã bia, bã rượu: Đây là phụ phẩm của các nhà máy rượu, nước giải khát có ga…là loại thức ăn rất tốt cho lợn vì chứa lượng protein thô tới 20%, bột đường 49-53%, canxi 0,65%, kali 1,38-1,58%, giàu sinh tố B, C… Tuy nhiên, bã bia, bã rượu tươi dù thơm ngon nhưng không để được lâu, nên cần bảo quản bằng cách cho thêm muối ăn với tỷ lệ 11,5kg muối ăn với 1 tấn bã bia hoặc bã rượu. Bã bia, bã rượu chỉ nên cho ăn với liều lượng không quá ½ lượng thức ăn trong khẩu phần của lợn.
• Bột cỏ (bột xanh): Đây là loại thức ăn được làm từ các loại cỏ xanh như bèo, su su, thân lá chuối, keo dậu, chè khổng lồ…được rửa sạch, luộc kỹ để khử trùng; thái nhỏ, đập vụn; phơi khô; sấy, rang; đập nhỏ và nghiền thành bột mịn; để nguội; bỏ vào bao nilon, hàn kín. Bột cỏ có chứa nhiều protein thô (khoảng 15-27%), xơ thô (khoảng 7-16%), khoáng tổng số (khoảng 11-20%) và các vitamin. Bột cỏ có thể cho lợn ăn trực tiếp hoặc pha với nước hoặc các loại thức ăn khác.
• Bột thịt, bột xương, bột máu: Đây là loại thức ăn được làm từ các phụ phẩm của các cơ sở giết mổ gia súc như thịt vụn, xương còn ít thịt hoặc đã lọc sạch thịt, tiết của gia súc khi giết mổ…được rửa sạch, luộc kỹ để khử trùng; phơi khô; sấy, rang; đập nhỏ và nghiền thành bột mịn; để nguội; bỏ vào bao nilon, hàn kín. Bột thịt, bột xương, bột máu có chứa nhiều protein thô (khoảng 16-27%), canxi (khoảng 1-2%), phốt pho (khoảng 0,4-0,6%) và các vitamin. Bột thịt, bột xương, bột máu có thể cho lợn ăn trực tiếp hoặc pha với các loại thức ăn khác.

Cách ủ thức ăn chăn nuôi lợn

Ủ thức ăn chăn nuôi lợn là một kỹ thuật giúp tăng hiệu quả kinh tế, nâng cao chất lượng thức ăn và sức khỏe lợn. Có hai phương pháp ủ thức ăn chăn nuôi lợn là lên men ướt và lên men khô. Dưới đây là một số hướng dẫn cơ bản về cách ủ thức ăn chăn nuôi lợn:

Lên men ướt: Đây là phương pháp đơn giản, dễ làm, đỡ tốn công, cho lên men nhanh trong mọi điều kiện; có thể lên men cả bã đậu, bã sắn, các loại rau và thức ăn lên men đạt chất lượng tốt. Dùng nuôi heo, bò, gà thả vườn, vịt ngan… Cách lên men như sau:

• Để lên men 100 kg bột ngô, cám gạo… Lấy 0,5 kg men và 4 kg bột ngô hoặc cám gạo cho vào thùng sau đó cho vào 100 lít nước sạch (nước không có sắt, nước không nhiễm mặn… ), khuấy đều để trong 1 giờ.
• Cân số bột còn lại, trộn sơ qua cho đều, đổ từ từ vào thùng có nước men cho đến hết, nếu thấy nước hơi ngập mặt bột là được. Chú ý: Trước khi đổ bột vào thùng cần phải khuấy cho đều nước men. Để hở miệng 4-5 giờ sau mới đậy kín thùng.
• Thùng được để ở nơi ấm trong mùa đông, thoáng mát trong mùa hè để lên men được tốt. Thời gian lên men: Phụ thuộc nhiệt độ ngoài trời: Nhiệt độ từ 30oC trở lên thì khoảng 24 giờ, nhiệt độ từ 30oC trở xuống thì từ 24 – 48 giờ, khi nào thức ăn có mùi thơm mát và chua nhẹ là được.
• Khi lên men thức ăn bị đẩy nổi lên trên, vì thế không được cho bột vào đầy mà phải để cách miệng một khoảng chừng 15 cm. Mùa thu, đông thời tiết mát mẻ, lạnh có thể thực hiện một lần lên men để cho ăn vài ngày. Nếu trời nóng, nhiệt độ thường trên 30oC thì chỉ nên cho ăn kéo dài khoảng 2 ngày là tốt nhất. Nếu thùng lên men bị lọt khí hay bị mở ra nhiều lần sẽ dễ bị nấm trắng trên mặt nên cần chú ý đậy thật kín thùng lên men và tốt nhất chỉ nên cho lên men lượng thức ăn trong 1-2 ngày vào một thùng. Nếu bị một ít nấm trắng thì vẫn dùng cho heo lớn ăn được.

Lên men khô: Đây là phương pháp có tính kỹ thuật cao hơn so với phương pháp lên men ướt, nhưng cho hiệu quả cao hơn. Có thể dùng để nuôi heo con và heo nhỏ. Cách lên men như sau:

• Dùng 0,5 kg men dùng để lên men cho 100 kg bột. Phương pháp lên men ướt: Đây là phương pháp đơn giản, dễ làm, đỡ tốn công, cho lên men nhanh trong mọi điều kiện; có thể lên men cả bã đậu, bã sắn, các loại rau và thức ăn lên men đạt chất lượng tốt. Dùng nuôi heo, bò, gà thả vườn, vịt ngan… Cách lên men như sau:
• Trộn đều men với bột ngô hoặc cám gạo rồi cho vào thùng. Sau đó cho nước vào thùng sao cho nước ngập mặt bột khoảng 1 cm. Đậy kín thùng và để trong 24 giờ.
• Sau 24 giờ, mở thùng ra và trộn đều bột với nước. Sau đó cho số bột còn lại vào thùng và trộn đều. Đậy kín thùng và để trong 24 giờ nữa.
• Sau 48 giờ, mở thùng ra và trộn lại bột. Lúc này bột đã có mùi chua nhẹ và có hơi nóng. Bột có thể cho lợn ăn được luôn hoặc để tiếp tục lên men trong 2-3 ngày nữa để tăng độ chua và khử trùng hoàn toàn.

Công thức trộn thức ăn chăn nuôi lợn

Công thức trộn thức ăn chăn nuôi lợn là cách kết hợp các nguyên liệu thức ăn khác nhau để tạo ra một hỗn hợp thức ăn có đầy đủ và cân bằng các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự sinh trưởng, phát triển và sinh sản của lợn. Công thức trộn thức ăn chăn nuôi lợn phải căn cứ vào nhu cầu dinh dưỡng, nguồn nguyên liệu sẵn có, giá thành và hiệu quả kinh tế của người chăn nuôi. Dưới đây là một số ví dụ về công thức trộn thức ăn chăn nuôi lợn:

• Heo con từ 7-15kg: Trộn 50% bột ngô, 20% bột đậu nành, 10% bột cá, 10% khô dầu đậu tương, 5% bột xương, 5% premix vitamin và khoáng. Tổng giá trị dinh dưỡng hỗn hợp là khoảng 3300 Kcal và khoảng 20% chất đạm.
• Heo tách sữa đến 30kg: Trộn 43% cám gạo, 20% tấm, bỗng rượu 18%, bột cá 8%, khô dầu đậu tương 10%, bột xương 1%. Tổng giá trị dinh dưỡng hỗn hợp là khoảng 3100 Kcal và khoảng 15% chất đạm.
• Heo từ 30kg đến 60kg: Trộn 42% cám gạo, 40% bỗng rượu, 6% bột cá, khô dầu đậu tương 6%, bột xương 2%2. Tổng giá trị dinh dưỡng hỗn hợp là khoảng 3000 Kcal và khoảng 13% chất đạm.
• Heo từ 60kg đến xuất chuồng: Trộn 50% cám gạo, 35% bỗng rượu, 4% bột cá, khô dầu đậu tương 4%, bột xương 2%, premix vitamin và khoáng. Tổng giá trị dinh dưỡng hỗn hợp là khoảng 2900 Kcal và khoảng 12% chất đạm.